Aan het einde van de zomer en het begin van de herfst, laat ik altijd de laatste courgettes flink doorgroeien aan de plant.
Het worden dan van die enorme exemplaren.
Niet om op te eten.
Maar om de zaden(*) eruit te kunnen halen voor het volgende jaar.
(*) Dit doe ik trouwens ook bij aubergines, komkommers, augurken en soortgelijke zaadgevende groenten.
Nu wordt er vaak voor gewaarschuwd: “Pas op! Je mag nooit zaden van courgettes of pompoenen bewaren, dat is gevaarlijk”.
Ik leg je graag uit waar die waarschuwing vandaan komt en hoe je er heel praktisch mee om kunt gaan om toch op vertrouwde wijze je eigen zaden te kunnen oogsten.
Waar die waarschuwing vandaan komt
In de familie van de pompoen en courgette zitten ook de zogenaamde “sierpompoenen”.
Die zien er prachtig uit, maar bevatten bitterstoffen (cucurbitacinen) die giftig zijn als je deze in grote hoeveelheid binnen krijgt.
Als jouw courgette- of pompoenplant, waar je tijdens het seizoen lekker courgettes en pompoenen van oogst, wordt gekruist met een sierpompoen in de buurt, kan via kruisbestuiving een deel van die bitterheid meekomen in het nageslacht. (Dit geldt ook voor de spagettipompoen en de patisson, die tot dezelfde soort behoren: Curcubita pepo.)
Dat komt alleen voor als:
- er sierpompoenen of verwilderde *Cucurbita pepo* soorten in de buurt staan. Ter info dit laatste is in Europa vrijwel nooit het geval;
- én jij de zaden bewaart van jouw plant van vorige jaar die daarmee gekruist was (via bestuiving door bijen).
In de praktijk is dit vrij zeldzaam. Zeker als je geen sierpompoenen in de omgeving hebt staan, waarbij je een richtlijn kan aanhouden van circa 100 meter om je tuin.
Sierpompoenen
Kortom, de kans dat jouw zaden giftige vruchten zal geven, is in de meeste gevallen verwaarloosbaar.
Bitterheid als signaal
Eigenlijk laat de natuur ons heel goed merken als iets niet eetbaar is voor ons.
Een courgetteplant met extreem bittere vruchten is niet geschikt om te eten.
Die bitterheid is hét alarmsignaal.
Het is niet zo dat een courgette “stiekem” giftig kan zijn zonder dat je het merkt.
De smaak is zó afschuwelijk bitter dat je vanzelf stopt met eten.
De natuur waarschuwt je op tijd.
Hoe het in de natuur werkt
Bitterstoffen zijn een signaal voor waakzaamheid, alertheid.
In sommige planten zijn ze juist in kleine hoeveelheden heel geneeskrachtig.
In andere planten geven ze aan dat de vruchten bij extreme bitterheid niet geschikt zijn voor consumptie, of niet in de fase waarin ze zich op dat moment bevinden.
Ze vormen dan voor de plant zelf een vorm van bescherming: tegen vraat, uitdroging en ziekten. Het is haar manier om te zeggen: “Deze vrucht is (nog) niet rijp/geschikt om te eten”.
Wanneer een plant haar zaden veilig heeft gevormd, verdwijnen de bitterstoffen (of worden ze meer geneutraliseerd).
In onze gecultiveerde pompoenen en courgettes is dat mechanisme grotendeels ‘weggekweekt’, omdat wij liever zachte, milde vruchten eten. En we niet willen wachten tot de vruchten en zaden helemaal zijn uit-ontwikkeld (want dan zijn de groenten harder en taaier).
Sierpompoenen blijven die verdedigingskracht behouden.
Wat dit in praktijk betekent
Zaad bewaren van courgettes of pompoenen kan prima, zolang er in de buurt geen sierpompoenen staan waarmee ze gekruist kunnen worden. Of andere verwilderde varianten van de “Cucurbita pepo”.
In de praktijk betekent dit dat je gerust zaden kunt oogsten van je courgetteplanten of pompoenplanten, als er niet in de straal van 100 meter omtrek sierpompoenen worden gekweekt.
Kweek je Cucurbita Maximasoorten (zoals Hokkaido, Uchiki Kuri, Blue Hubbard, Queensland Blues e.a.) of Cucurbita Moschata soorten (zoals de flespompoen, de butternutpompoen en de musquée de Provence), dan is er sowieso geen enkel risico op bitterheid, want die kruisen genetisch enkel binnen hun eigen soort en niet met sierpompoenen en dus ook niet met de andere Cucurbita pepo soorten.
Onderling binnen elke groep is kruisbestuiving mogelijk. Maar dat is niet erg, je krijgt dan een nieuwe variant.
Wil je het zeker weten?
Proef gewoon een klein stukje van de eerste vrucht van je nieuwe planten volgend jaar. Is de smaak erg bitter, gebruik dan geen vruchten van deze plant.
In verreweg de meeste gevallen proef je gewoon weer heerlijke courgette of pompoen, uit je eigen zaden.
En verder zou ik zeggen: heb vertrouwen in de natuur.
Ze weet wat ze doet.
Een zaadje draagt niet alleen een nieuwe plant, maar ook eeuwen aan wijsheid in zich.
Als we leren om haar processen te vertrouwen, in plaats van te vrezen, vinden we onze plek weer terug in dat grote, levende geheel.
Zelf zaden bewaren
Wil je je eigen zaden van courgettes of pompoenen verzamelen en bewaren?
- Kies een volgroeide, goed gerijpte vrucht van een gezonde plant.
- Haal de zaden eruit, verwijder het vruchtvlees en laat ze 5–7 dagen drogen op een warme (kamertemperatuur) en luchtige plek .
- Bewaar ze koel en droog.
- Ik zelf bewaar zaden in glazen potten, die ik in een dichte kast heb staan.
Ik wens je veel plezier met het oogsten en bewaren van je eigen courgette- en pompoenzaden!
Aanmelden voor de nieuwe Online Jaarcursus Natuurlijk Leven is weer mogelijk!
Je kunt je weer aanmelden voor de online jaarcursus Natuurlijk Leven
Een jaar lang natuurlijk leven in praktijk – met iedere week een nieuwe les:
- 50 lessen in totaal, het hele jaar rond
- 400 minuten aan videomateriaal
- 30 wilde kruiden/planten die ik behandel
- ruim 60 nieuwe recepten om zelf aan de slag te gaan
- en een grote diversiteit van thema’s om zelfvoorzienend te leven.
- online – dus wanneer het jou uitkomt en op jouw tempo
Nu met een super leuke korting!
Kijk hier voor meer informatie, wat anderen er van zeggen en om je aan te melden.
Wil je meer lezen over deze gratis cursus, kijk hier.
