Wel eens van een swale gehoord?
Dat is een echt permacultuur woord…
En het heeft alles met water op je terrein te maken. En nieuwe bomen en struiken aanplanten.
In onze permacultuuropleiding (PDC) heeft het onderwerp swales een belangrijke plek.
Niet voor niets, want de functie van een swale is een hele mooie! Daarom wil ik graag kort iets meer vertellen over dit onderwerp.
Een soort van geul
Een swale is een soort van greppel of geul die je graaft.
Hierbij zorg je ervoor dat de onderkant van deze geul waterpas is.
Dat betekent dat het water niet naar de ene of andere kant wegstroomt, maar in de swale blijft staan en langzaam in de grond kan inzakken.
In permacultuur termen wordt er ook wel gesproken over een swale “op contour” aanleggen.
Over het algemeen worden swales dan ook aangebracht op terreinen die een zekere hellingshoek hebben. Waarbij het vallende regenwater door de zwaartekracht naar een lager gelegen deel stroomt.
Via swales kun je deze stroom van regenwater “de heuvel af” onderbreken door het water als het ware “te vangen” om het langzaam in de aarde te laten zakken.
Hiermee breng je het gehalte aan water in de aarde omhoog en ontstaat er een vruchtbare voedingsbodem voor bomen, struiken en andere gewassen die zich onder de swale bevinden.
Het doel van een swale is dan ook niet om snel water weg te halen, maar precies het tegenover gestelde: je wilt juist dat het water zo lang mogelijk op je terrein blijft.
Hier zie je een leuk animatiefilmpje waarbij Geoff Lawton uitlegt hoe een swale werkt.
Het aanleggen van een swale
Wat bij het uitmeten en aanleggen van een swale belangrijk is, is om te bepalen waar je de swale wilt plaatsen om onderliggende (potentiële) bomen- of struikenrij als passieve wijze (dus zonder dat je daar moeite voor hoeft te doen) te bewateren.
Dan bepaal je welke punten op exact dezelfde hoogte liggen en markeer je de lijn waarvan je meet dat deze waterpas (op contour) is. Er zijn verschillende meetinstrumenten die je hiervoor kunt gebruiken. Waaronder een eenvoudig zelf te maken “A-frame” of de wat meer geavanceerde apparaten.
Wanneer je een swale graaft of laat graven, wordt meteen de losse aarde die als een klein bergje aan de lagere kant gelegd wordt ingeplant met bomen en/of struiken en/of planten, zodat de aarde meteen bedekt is en je die planten daar krijgt die je daar graag wilt hebben. Doe je dit niet dan komen de onkruiden op die daar aan de slag willen.
Tip: Als je een terrein wilt ontwikkelen en daar swales op wil plaatsen, doe dit dan zo vroeg mogelijk als activiteit omdat grondwerkzaamheden vaak vrij ingrijpend zijn en je liefst daarna de grond verder met rust wil laten. Bij grotere terreinen maak je hiervoor namelijk al snel gebruik van een (kleine) graafmachine die je helpt bij het uitgraven.
Swale als onderdeel van het systeem
Bij de ontwikkeling van een terrein op basis van permacultuurprincipes, kan het aanleggen van swales een prima instrument zijn.
Om echter wateropvang op een terrein goed in te richten, komen er verschillende aspecten bij kijken. Het gaat te ver om dit hier allemaal te beschrijven, maar in een PDC opleiding komt dit uitvoerig aan bod.
Denk hierbij aan verbindingen tussen swales, aansluitingen met vijvers en meren, het aanleggen van overloopsystemen, het bepalen hoe er maximale regenwateropvang in je systeem kan instromen en hoe je combinaties kan maken van het vasthouden van water en het in de grond laten inzakken van water, etc.
Swales op je terrein
Het is even doorhebben hoe je met swales kunt werken.
Wat ik zelf gemerkt heb, is dat ik in eerste instantie gevoelsmatig had: “ok, de swales zullen waarschijnlijk zo en zo lopen over het terrein”. Maar als je het echt in praktijk gaat uitmeten, dan blijkt dat het er toch anders uitziet dan ik in eerste instantie dacht.
Wat mij betreft vaak nog veel mooier, omdat de swales die op contour worden aangelegd meanderend over het terrein slingeren. Geen rechte banen, geen wenselijke lijnen. Het is zoals de natuur zich gevormd heeft. Daar heb je het mee te doen en om eerlijk te zijn, geeft dat ook de meest mooie resultaten.
Daarnaast kwamen we er al snel achter dat swales met de hand uitgraven onbegonnen werk is. Zeker als het over grotere terreinen gaat. Dan is een graafmachine toch echt wel een heel handig apparaat om paraat te hebben. Eerst goed de lijnen bepalen en uitzetten. En graven maar.
Erg leuk om het zo voor je te zien ontstaan.
En je weet waar je het voor doet: aanleg van een duurzaam systeem om bomen en planten automatisch te bewateren. Waarbij het zelfs op den duur het systeem zal laten bijdragen om de grondwaterspiegel aan te vullen.
12-daagse PDC opleiding bij Harmony
Ben je geïnteresseerd in permacultuur en hoe je anders naar de natuur kunt kijken? En lijkt het je leuk om dat als een 12-daags actief programma bij Harmony in Hongarije te doen?
Misschien is dan de PDC opleiding die we in september organiseren ook wel iets voor jou!
Dit jaar hebben we extra aandacht voor de stappen die je zet in de beginfase van ontwikkeling van een voedselbos.
Wil je meer lezen over deze gratis cursus, kijk hier.
